Jak mawiali starożytni "Quaerite et invenietis" czyli "szukajcie a znajdziecie".
I tak też uczyniłem co zaowocowało odnalezieniem Sprawozdania Zarządu Towarzystwa Propagandy Budowy Dróg i Budowli Wodnych w Polsce. Przesłanie zawarte w tekście to prawie modlitwa dla każdego entuzjasty propagowania żeglugi śródlądowej.

Artykuł ten jest niejako Post scriptum do opublikowanego już wcześniej tekstu Janusza Fąfary "Zawracanie Wisły kijem", ale ze względu na jego szczególną wymowę zasługuje na umieszczenie go oddzielnie - w dziale "Historia stara i nowsza - ludzie rzeki i żeglugi".(A.P.)

Jak mawiali starożytni "Quaerite et invenietis" czyli "szukajcie a znajdziecie".
I tak też uczyniłem co zaowocowało odnalezieniem Sprawozdania Zarządu Towarzystwa Propagandy Budowy Dróg i Budowli Wodnych w Polsce. Przesłanie zawarte w tekście to prawie modlitwa dla każdego entuzjasty propagowania żeglugi śródlądowej.

Przez prawie 80 od powstania tekstu właściwie nic się nie zmieniło. Jedynie nazwiska i funkcje państwowe członków Zarządu budzą podziw, że tak znamienite persona rozumiały potrzebę propagowania rozbudowy sieci dróg wodnych w Polsce i czynnie uczestniczyły w pracach nad propagowaniem i potrzebą rozbudowy sieci dróg wodnych. Dziś, poza nielicznymi wyjątkami nie można liczyć na czynne włączenie się i wspólną pracę nad rozwiązaniem tegoż samego węzła gordyjskiego jakim jest problem "być albo nie być" polskiej żeglugi śródlądowej na polskich drogach wodnych.

Poniżej zamieszczam pełny tekst Sprawozdania Zarządu Twa. Propagandy Budowy Dróg i Budowli Wodnych w oryginalnej pisowni.

Sprawozdanie Zarządu
Twa. Propagandy Budowy Dróg i Budowli Wodnych w Polsce
Oraz ich Uprzemysłowienia i Wykorzystania.
Towarzystwo Propagandy i Budowy Dróg i Budowli Wodnych w Polsce oraz ich Uprzemysłowienia i Wykorzystania rozpoczęło swą działalność na mocy statutu zatwierdzonego przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w dniu 31 lipca 1923 roku r. 933.

Pierwszy Zarząd Towarzystwa ukonstytuował się na mocy Statutu w dniu 12 kwietnia 1924 roku w składzie następującym:
Prezes Honorowy : Wojciech Trempczyński, Marszałek Senatu.
Prezes Zarządu : Dr. Józef zawadzki, Prezes Zarządu Związku Miast Polskich.
I Wice-Prezes: Dr. Konrad Ilski, Poseł na Sejm, W-Prezydent st. M. Warszawy.
II Wice-Prezes i Skarbnik : Bolesław Łażewski, Poseł na Sejm.
Dyrektor Główny : Inżynier Rafał Mierzyński.
Sekretarz : Jan Zięba.

Komisja Rewizyjna
Prezes: Senator Juljusz Zdanowski, Prezes Rady Zjazdów Samorządu Ziemskiego, Naczelny Dyrektor Polskiego Banku Komunalnego.

Członkowie: Senator Dr. Tadeusz Szułdrzyński i Kazimierz Paulus, Naczelnik Wydziału Pocztowej Kasy Oszczędności.

Działalność Towarzystwa należałoby podzielić na 2 okresy.

Pierwszy okres zawiera pracę bez jakichkolwiek środków, kiedy Inżynier Rafał Mierzyński, wyłącznie o własnych siłach, zjednywał na licznych konferencjach i posłuchaniach niemal we wszystkich sferach społecznych zwolenników idei budowy dróg wodnych w Polsce.

Praca ta, nie mając na razie żadnych widoków dodatniego rozwiązania z powodu inflacji i braku funduszów, pochłaniała jednak jego szczupłe środki.

Nie posiadając biura, skorzystał z uprzejmości magistratu m. Konina i tam, przy poparciu moralnym i finansowem powiatu całego rozpoczął agitację zarówno słowną jak i pisemną za pomocą odezw i broszur.

Okres drugi:
Jako skutek tej pracy, którą można zupełnie śmiało nazwać prywatną i jednoosobową, powstało Towarzystwo Propagandy Budowy Dróg Wodnych z zatwierdzonym przez Władze statutem.

Fundusze Twa były za duże, aby, przy licznych próbach bezowocnych, podejmowanych w celu realizacji przedsiębiorstwa, można było postanowić jego likwidację, a były za szczupłe do rozpoczęcia samej budowy kanałów, gdyż fundusze płynęły tylko z wybitną cecha tak zwanego odczepnego, lub grosza wdowiego.

Najkardynalniejszym błędem w całej tej sprawie była, nie tylko niewiara prawie w całym społeczeństwie i gonienie za łatwym i natychmiastowym zyskiem z każdego przedsiębiorstwa, ale przedewszystkiem krótkowzroczności Władzy, która nie wykorzystała w czasie inflacyjnym taniości robocizny polskiej i możliwości dowolnego drukowania bezwartościowych marek polskich na rzeczywistą odbudowe i rozbudowę kraju, w czem budowa kanałów odgrywałaby rolę dominującą, bo stwarzającą i powiększającą majątek narodowy, który niestety ustawicznie się tylko kurczy.

Komisja Rewizyjna przedstawi po zbadaniu dokładny stan finansowy, ustalony na podstawie ksiąg.

Wprowadzenie złotego i waloryzacja, szczupłość kapitałów obrotowych i wskutek tego powstałe ogólne trudności finansowe Państwa nie pozwoliły na rozwinięcie działania pozytywnego. Liczne zjazdy, referaty, posiedzenia i wydawnictwa Towarzystwa Propagandy, pochłaniające szczupłe środki kasowe, rozbijały się o niemożliwość znalezienia funduszów, czy to krajowych, czy zagranicznych na budowę kanałów. Należałoby tutaj jednak podkreślić dobitnie, że sprawa budowy kanałów zyskuje coraz większy posłuch w kraju, czego dowodem są odezwy panów Wojewodów oraz finansowa pomoc Samorządów powiatowych i miejskich, a przedewszystkiem rzetelna troska Ministerstwa Robót publicznych, które na podstawie ścisłych badań opracowywa projekty samych kanałów i kolejności ich rozpoczęcia budowy.

Zarząd Towarzystwa Propoagandy, który poza wydatkami rzeczowemi pracuje zupełnie bezinteresowni, przyjął i wysłał 2 i pół tysiąca korespondencji, wydał swym nakładem broszury z zakresu żeglugi wodnej, przygotował dla nowego Zarzadu pewne projekty, a działając jako organ propagandowy w ścisłem porozumieniu z Ministerstwem Robót Publicznych, życzy nie tylko całemu Ministerstwu i Zarządowi nowemu, ale całemu Państwu jaknajszybszego rozpoczęcia budowy kanałów żeglownych, które nie tylko nie będą konkurencją dla kolei, ale mogą przez stworzenie różnorodnych źródeł i pracy rozwiązać sprawę bezrobocia, podnieść wartość gruntów zmieniając dotychczasowe nieużytki na płodne obszary, ułatwić osadnictwo – słowem powiększyć majątek narodowy.

Nie zapominajmy, że Polsce dla utrwalenia jej niepodległości potrzebna jest praca, praca i praca, chociażby o chłodzie i głodzi,e aż nadejdą czasy jasne i ciepłe.