Żupy Krakowskie były największym i najbardziej dochodowym przedsiębiorstwem Polski przedrozbiorowej. Sprzedaż soli generowała prawie jedną trzecią przychodów królewskiego skarbca. W Niepołomicach, nad brzegiem Wisły wzniesiono z początkiem XVIII w. potężne magazyny, z których wielickie złoto szkutami wiślanymi wysyłano w głąb Rzeczypospolitej.

Na Odrze w okresie międzywojennym pływały statki kilkudziesięciu armatorów. Wielu spośród nich tworzyło małe rodzinne przedsiębiorstwa, ale rytm pracy na rzece wyznaczały duże firmy armatorskie.

W okresie międzywojennym w rejonie Nadodrza realizowane były ambitne plany rozbudowy sieci dróg wodnych. Podstawową przesłanką do rozbudowy kanałów żeglugowych związanych z Odrzańską Drogą Wodną było zapotrzebowanie niemieckiego przemysłu, głównie zbrojeniowego, na węgiel kamienny. Jedyną z największych inwestycji wówczas zrealizowaną był Kanał Gliwicki. Realizacja niektórych inwestycji okazała się zbyt kosztowna dla budżetu państwa, bądź niemożliwa do realizacji ze względu na wybuch II wojny światowej.

Po zakończeniu I wojny światowej żegluga odrzańska organizowała się na nowo. Walczyła o ładunki i rynki. Kolejne lata prowadziły do poprawy warunków działalności. Po zakończeniu kanalizacji górnej Odry rozpoczęto tam budowę szeregu urządzeń pozwalających na regulację ekstremalnych warunków nawigacyjnych. Realizowano także koncepcję regulacji Odry poniżej Wrocławia. Pod koniec okresu międzywojennego rosły wyniki przewozowe w związku z przygotowaniami państwa do wojny. Poważne nakłady jakich wymagał plan ożywienia odrzańskiego transportu wodnego, zostały zaprzepaszczone pod koniec II wojny światowej. (w tekście opuszczono dane w tabelach)

W ciągu XIX w. poprawiały się warunki żeglugi na rzece. Odra stawała się coraz bardziej przyjazna człowiekowi. Rosły jej możliwości komunikacyjne oraz wzrastało bezpieczeństwo ludzi mieszkających w jej sąsiedztwie. Nakładem sił i środków Odra została zabudowana budowlami regulacyjnymi, które pozbawiły ją naturalnego charakteru. Rzeka rozpoczęła swój byt jako samodzielna budowla wodna, będąca kompleksem znacznej ilości współpracujących ze sobą hydrotechnicznych elementów.

Od roku 1740 niemal cała Odra znalazła się pod rządami jednego monarchy. Przyłączenie Śląska do Prus dopełniło proces łączenia w ręku jednego władcy krain, przez które przepływała Odra. Stworzyło to podstawy do spójnej i konstruktywnej polityki odrzańskiej, której założeniem było ujarzmienie groźnej rzeki i oddanie jej do użytku człowiekowi. Jednym z elementów odrzańskiej polityki była, traktowane łącznie, żegluga śródlądowa i ochrona przed powodzią. Rozpoczął się niezwykle ważny dla rzeki i żeglugi etap dziejów.

Korzystający z rzeki przewoźnicy, kupcy odrzańscy oraz właściciele młynów wodnych pragnęli w różny sposób korzystać z rzeki. Habsburgowie jako pierwsi podjęli próby pogodzenia interesów gospodarczych na Odrze. Walka z jazami przegradzającymi rzekę rozpoczęto od likwidacji zniszczonych lub niewykorzystywanych przez młyny wodne jazów młyńskich, a tam gdzie było to nie możliwe polecano budowę urządzeń służących do pokonywania różnicy poziomów wody spiętrzonej przez jaz.

Żegluga na naturalnych szlakach komunikacyjnych była pierwszą formą transportu jaką prowadził człowiek.

Odrzańska Droga Wodna i jej gospodarcza rola w historii regionu

Konieczność podniesienia sprawności przewozowej Odry dojrzewała już w okresie przedwojennym. Niewystarczające i niepewne głębokości poniżej Wrocławia oraz niedostateczna zdolność przepustowa śluzowanego odcinka - przy równocześnie wzrastającym narastaniu potrzeb przewozowych - stanowiły uzasadnienie dla podjęcia planów przebudowy Odry na wielką 1000 - tonową drogę wodną.