Lata 60 i 70 to okres największych w historii żeglugi odrzańskiej przemian technicznych i technologicznych.

Lata 60 i 70 to okres największych w historii żeglugi odrzańskiej przemian technicznych i technologicznych. W ślad za wdrażaniem nowych technologii następują coraz częstsze zmiany kadrowe. Karuzela zmian zaczyna nabierać rozpędu, a w skrócie wyglądało to tak:

W latach 1960 - 1961 następują w żegludze na Odrze dalsze zmiany na stanowiskach kierowniczych. Z dniem 01.01 1960 r. na stanowisko dyr. Żeglugi na Odrze zostaje powołany inż. Zbigniew Kuszewski, a następnie od dnia 1 lipca 1960 r na zastępcę ds. ekonomicznych mgr Jerzy Owsiak W 1961 następuje kolejna zmiana na stanowisku z-cy dyr. ds. eksploatacji i na to stanowisko zostaje powołany z dniem 1 marca mgr. Tadeusz Fleszar. Po przejściowym zmniejszeniu się przewozów w latach 1957 - 1959, w roku 1960 nastąpił ponowny wzrost przewozów, czego dowodem jest przewiezienie 1616 tyś ton, czyli więcej niż w roku 1956. Ponadto w wyniku inwestycji następuje zwiększenie tonażu statków i mocy taboru trakcyjnego.

Lata 1960 - 1963 w żegludze śródlądowej, a w szczególności w Żegludze na Odrze to lata wielkich zmian w technologii przewozów. Rozpoczyna się systematyczna modernizacja floty. System przewozów flotą holowaną powoli wypierany jest przez barki motorowe, a następnie przez nowoczesną i bardziej ekonomiczna flotę pchaną.


W tym momencie podkreślić należy , że początek systemu pchanego datuje się od roku 1958, kiedy to Polska jako pierwszy kraj w Europie wprowadziła zestaw pchany zaprojektowany i zbudowany we Wrocławiu. Zestaw ten traktowany był jako zestaw eksperymentalny i ze względu na niewłaściwe założenia eksploatacyjne nie wszedł do produkcji seryjnej. W wyniku prowadzonych dalszych badań i nowych rozwiązań w ramach modernizacji floty odrzańskiej rozpoczęto w roku 1961 seryjną produkcję pchaczy typu Tur wprowadzając w 1962 roku do eksploatacji pierwsze zestawy pchane, zaprojektowane specjalnie po uwzględnieniu warunków nawigacyjnych na rzece Odrze. Zestawy pchane w rezultacie stały się zasadniczym czynnikiem warunkującym szybki rozwój tanich przewozów drogami wodnymi.

Następuje również dalszy rozwój w przewozach zagranicznych. W roku 1963 rozpoczęto przewozy węgla do Szwajcarii. Z odrzańskich portów w Gliwicach, Koźlu i Wrocławiu wożono węgiel do NRD, blachę, walcówkę, materiały kamienne do RFN, siarkę, kamienie i blachę do Holandii, płatki ziemniaczane i suszone buraki do Belgii. W latach 60 tych zimą, kiedy niemożliwe było uprawianie żeglugi po odrzańskiej drodze wodnej flota ŻnO zapoczątkowała realizację przewozów wewnętrznych na drogach wodnych Europy Zachodniej.

W roku 1962 przystąpiono do przygotowania nowej organizacji wewnątrz przedsiębiorstwa. W roku 1963 powołano trzy rejony portowe , rejon Portowy Koźle, którego kierownikiem został Kazimierz Orłowski i obejmował trzy porty - Gliwice, Koźle i Opole. Rejon Portowy Wrocław obejmował Port Miejski , Popowice, Malczyce, Cigacice oraz stacje obsługi trasowej w Nowej Soli i Krośnie , którego kierownikiem został mgr. Józef Burka.Trzeci Rejon Portowy to Szczecin w którego skład wchodziła Stacja Obsługi Trasowej w Kostrzynie oraz Agencja VRB Deutsche Binnenrederei, którego kierownikiem został Stanisław Borzędowski.

Odrębnie została w nowej strukturze organizacyjnej powołana Baza Remontowa w Nowej Soli pod kierownictwem Kazimierza Koniecznego oraz Warsztaty Stoczniowe Osobowice - Malczyce z kierownikiem Szczepanem Smerdem. Na stanowisko dyrektora Żeglugi na Odrze z dniem 15 czerwca 1963 roku został powołany Radomir Brink, a na stanowisko z-cy dyr. ds. technicznych 16 grudnia 1963 powołany został mgr inż. Zdzisław Chrzan. Z dniem 02 kwietnia utworzono stanowisko Głównego Nawigatora na które powołano kpt. Antoniego Kocikowskiego. Z początkiem 1964 roku Żegluga na Odrze na mocy Zarządzenia Zjednoczenia przejęła organizacyjnie Przedstawicielstwo w Berlinie.

Rok 1964 to rok szczególnie ważny dla działalności żeglugi odrzańskiej. W marcu tego roku wyszła uchwała nr. 57/64 Rady Ministrów w sprawie rozwoju żeglugi śródlądowej.Zapaliło się wtedy zielone światło dla rozwoju przedsiębiorstwa i przewozów na rzece Odrze. Zakłady przemysłowe i instytucje zostały zobowiązane do dostosowania się do transportu wodnego, między innymi NZPO Rokita w Brzegu Dolnym, Wrocławskie Zakłady Włókien Sztucznych, przedstawicielstwa handlu opałem w Szczecinie i we Wrocławiu. W 1964 roku powołano Zespół do spraw mechanizacji obliczeń oraz rozpoczęto pracę przy nowej organizacji przedsiębiorstwa. Ważną sprawą dla przedsiębiorstwa było uzyskanie zezwolenia na przeprowadzenie eksperymentu systemu pchanego typu COMBI.

Rok 1965 był również doniosły dla żeglugi odrzańskiej, a w szczególności dla taboru, który został wzbogacony o nowy typ jednostki czyli pchacza typu Bizon. Już wtedy widziano w tych pchaczach nieograniczone możliwości zwiększenia przewozu ładunków. Eksploatacja tych pchaczy do czasów dzisiejszych wykazała słuszność tych przypuszczeń.

Nowa struktura organizacyjna wprowadzona z dniem 1 stycznia 1965 roku miała istotny wpływ dla rozwoju Żeglugi na Odrze. W ramach nowej struktury Rejony zostały przemianowane na Oddziały., które uzyskały uprawnienia do prowadzenia inwestycji centralnych, zjednoczenia i własnych jako inwestorzy bezpośredni w ramach zatwierdzonych limitów i przekazanych im środków finansowych . Kierownicy Oddziałów zostali powołani w randze z-cy dyr. ŻnO. Oddział Gliwice, czasowo w Koźlu do 20.11.65 r. obejmował porty Gliwice, Koźle i Opole, a jego kierownikiem został Bronisław Gliński.

W Oddziale Wrocław obejmującym porty Wrocław Port Miejski, Popowice, Malczyce, Cigacice i przeładownię Oława oraz Stacje Obsługi Trasowej Nowa Sól i Krosno kierownikiem został mgr. Tadeusz Fleszar. Oddział w Szczecinie obejmował Stację Obsługi Trasowej w Kostrzynie i Agencję DBR, a jego kierownikiem został mgr. Zdzisław Skrabowski. Stanowisko z-cy dyr. do spraw eksploatacji powołano Jerzego Jastrzębskiego, a na z-cę dyr. do spraw technicznych mgr. Inż. Tadeusza Damskiego.

W wyniku powołania przez Ministerstwo Żeglugi w połowie 1965 r. Remontowej Stoczni Rzecznej we Wrocławiu z przedsiębiorstwa odeszła Baza Remontowa w Nowej Soli oraz Warsztaty Stoczniowe Osobowice-Malczyce. Nie było to korzystne posunięcie dla Żeglugi na Odrze, gdyż straciła ona możliwość bezpośredniej ingerencji w sprawy dotyczące remontu własnego taboru.

W tym czasie powołany został na stanowisko dyrektora naczelnego mgr Marian Kita. Lata 1961 - 1965 to stały wzrost przewozów osiągający w roku 1965 ponad 2 mln ton idący w parze ze znacznym unowocześnieniem taboru. Na koniec 1965 roku stan floty wynosił 554 holowniki, 200 barek holowanych oraz 138 barek motorowych. W połowie 1966 roku dla pływających po Odrze zestawów pchanych i Combi wprowadzono pierwsza technologie pracy która pozwalała usprawnić przewozy w tych systemach i zwiększyć wydajność pracy. Autorem tego opracowania był Tadeusz Kawalec. Również w roku 1966 zakupiono pierwszy w przedsiębiorstwie obiekt socjalny w Sosnówce, który miał stać się ośrodkiem kolonijno - wczasowym i szkoleniowym.

W roku 1966 następują dalsze zmiany organizacyjne. Żegludze Bydgoskiej zostaje przekazany port w Kostrzynie, a Żegluga na Odrze przejmuje nabrzeże nr. 4 w Świnoujściu. Uhonorowaniem osiągnięć załogi Żeglugi na Odrze za wprowadzenie systemu pchania COMBI było otrzymanie zespołowej nagrody państwowej.

Z dniem 1 stycznia 1968 roku zostają wprowadzone kolejne zmiany w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa. W ramach nowej struktury oprócz dyrekcji przedsiębiorstwa wyodrębniony zostaje Zarząd Przewozów (dyspozycja ruchu i zabezpieczenia masy towarowej ), Zarząd Techniczny (zabezpieczenie gotowości technicznej floty), który obejmował Wydział Floty we Wrocławiu i Koźlu (miał być również w Szczecinie), Zakład Portów z podporządkowanymi mu wszystkimi portami na pełnym wewnętrznym rozrachunku gospodarczym oraz pion ekonomiczny i pion finansowo-księgowy. Na zastępcę dyr. do spraw ekonomicznych powołano mgr Emila Trojnackiego, na zastępcę dyrektora - kierownika Zarządu Przewozów mgr Tadeusza Fleszera oraz na zastępcę dyrektora - kierownika Zarządu Portów Bronisława Glińskiego, a następnie od 1 czerwca 1968 roku mgr Mieczysława Borowskiego. Zastępcą dyrektora - kierownikiem Zarządu Technicznego został dotychczasowy z-ca dyr. ds. technicznych mgr inż. . Tadeusz Damski.

Rok 1968 to rok dalszych unowocześnień technologii pracy taboru na Odrze. Wprowadzono eksperymentalnie żeglugę 16 godzinną , a w przewozach lokalnych kruszywa w rejonie Wrocławia i Koźla wprowadzono na stałe żeglugę całodobową. Efektem stałego wdrażania postępu technicznego w Żegludze na Odrze zapada decyzja o stopniowym wycofywaniu holowników.

Wprowadzony zostaje również pierwszy Regulamin obsługi eksploatacyjnej statków Żeglugi na Odrze w portach własnych. Na początku 1968 roku przemianowano Stację Obsługi Trasowej w Nowej Soli na port, a od 1 stycznia Żegluga Szczecińska przejmuje Agenturę VEB Deutsche Bünenrederei.

Od 1 listopada stanowisko dyrektora Żeglugi na Odrze obejmuje poseł na Sejm - dr Bronisław Ostapczuk. Na początku roku 1970 następują dalsze zmiany personalne w przedsiębiorstwie. Od 28 lutego na stanowisko z-cy dyr. - kierownika Zarządu Przewozów powołany zostaje mgr. Emil Trojnacki, a z dniem 1 marca na z-cę dyr. ds. ekonomicznych mgr Regina Domagalska. Przy końcu roku 1970 na stanowisko dyr. Żeglugi na Odrze powołano mgr. Emila Trojnackiego, na z-cę dyr. - kierownika Zarządu Technicznego mgr inż. Włodzimierza Choynackiego. Jak widać były to lata bogate w zmiany techniczne jak i również bogate w zmiany personalne.

Podsumowując: w latach 60 tych podstawową relacją przewozową na odrzańskiej drodze wodnej jest była trasa z GOP do Szczecina i Świnoujścia w dół rzeki i z powrotem. Podstawowym ładunkiem w dół rzeki był węgiel i koks przeznaczony na eksport za pośrednictwem portu morskiego w Szczecinie i Świnoujściu. Ze Szczecina i Świnoujścia w górę rzeki przewożono rudę żelaza, surowce fosforowe oraz ładunki tranzytowe do Czechosłowacji. Na trasie krótkiej przewożono towary w relacji Gliwice/Kożle - Wrocław wyłącznie węgiel dla elektrociepłowni i gazowni. W ramach przewozów lokalnych przewożono wyłącznie kruszywa budowlane.

Tyle jeśli chodzi o lata 60 te. Były one początkiem największych osiągnięć i aktywizacji Odry jako drogi transportowej i największego przewoźnika - Żeglugi na Odrze, o czym wspomnę opisując lata 70.