Wspomnienie o wielkim konstruktorze

Wspomnienie o wielkim konstruktorze

Wszystkim nazwisko Felix Wankel kojarzy się ze znanym silnikiem nazwanym jego imieniem. Był jednak tylko jednym z osiemdziesięciu patentów wielkiego konstruktora. Wankel miał pecha że urodził się poł wieku za wcześnie. Wiele jego pomysłów rozbiło się o niemożliwość ówczesnego wykonania. Teraz nie byłoby z tym większego problemu. W październiku minęła dwudziesta rocznica jego śmierci, stąd okazja coś o nim napisać.

Felix Wankel większość swojego życia spędził w Lindau nad Jeziorem Bodeńskim. Czyli pewien czas byliśmy, można rzec, sąsiadami! Lindau leży 28 kilometrów na wschód od Friedrichshafen. W Lindau ujrzał też po raz pierwszy światło dzienne jego najważniejszy wynalazek - silnik spalinowy z trójkątnym, obrotowym tłokiem. A był to rok 1957.

W tym pięknym miasteczku, położonym w większej części na romantycznej wyspie, działał do połowy lat osiemdziesiątych, mieszkając w futurystycznej willi, którą sam zaprojektował. Jej charakterystycznym elementem była "ambona kapitańska" (Kapitänkanzel), z której rozciągał się wspaniały widok na Alpy i kawał Jeziora. Tam też zgromadził wszystkie egzemplarze swoich wynalazków, które do dziś powodują szybsze bicie serca jego wielbicieli.

Kochał szybkie łodzie. W latach dwudziestych, mieszkając i pracując w Heidelbergu, konstruował wraz z przyjaciółmi ślizgacze o ostrych jak piła nazwach: "Pfeil", "Flitsch", "Flutsch", czy "Goldfisch", robiących sporo zamieszania na Nekarze. Pierwszy samodzielnie skonstruowany ślizgacz o nazwie "Zisch" powstał już w Lindau pod koniec lat trzydziestych. Poruszał się na płozach, będąc zapewne protoplastą wodolotu. Osiągał zawrotną jak na owe czasy prędkość 80 km/godz, czyli tyle co wtedy samochody na autostradzie. "Zisch" był regularnie ulepszany. Już po wojnie ukazały się modele "Zisch 68" i "Zisch 74", które w fontannach wody mknęły po Jeziorze Bodeńskim, siejąc postrach wśród miejscowych rybaków i niedzielnych żeglarzy.

Wankel dużo swoich pomysłów czerpał z przyrody. Nic dziwnego, był synem leśniczego z Lahr w Schwarzwaldzie. Rodzaj wiedzy opartej na obserwacji przyrody nazywa się dzisiaj bioniką. No więc kształt płóz jego ślizgaczy przypominał skrzydła sowy płomykówki. Pozwalał zmniejszyć do minimum tarcie między łodzią a powierzchnią wody. Jego nowatorskie pomysły szybkich łodzi miały zluzować istniejące do tej pory konstrukcje. Ale jak już wspomnialem, przyszły za wcześnie. Co ciekawe, Wankel nigdy nie umiał pływać!

Największym wynalazkiem tego wielkiego konstruktora były jednak nie ślizgacze, a silnik z krążącym tłokiem. I pomyśleć tylko, że Wankel musiał przerwać gimnazjum na rok przed maturą, bo matematyka i fizyka nie szły mu w ogóle do głowy! Ale na tym polega właśnie jego genialność. Nigdy nie dbał o finanse ani o reklamę swoich wynalazków, koncentrując się tylko na pracach konstrukcyjnych. Podobnie zresztą jak jego sławni poprzednicy, którzy również znaleźli przystań na tym pięknym skrawku Ziemi jakim jest region Jeziora Bodeńskiego: Zeppelin, Maybach czy Dornier, że wspomnę tylko tych najbardziej znanych. Sam wybór słabej ekonomicznie firmy NSU, w której samochodach zastosowano innowacyjny silnik Wankla, nie byl najszczęśliwszy. Problemy z uszczelnieniem trójkątnego tłoka położyły ją na łopatki i już się nie dzwignęła. Mimo to limuzyna NSU RO 80, o eleganckich, ponadczasowych kształtach, zbudowana została w ilości ok. 37500 sztuk. Jest ich coraz mniej, ale mimo to spotkać je można jeszcze na drogach Europy. Budowana była w latach 1967 - 77. Pomimo tych zasług dla motoryzacji Felix Wankel nie miał nigdy prawa jazdy!

Nie będę tu opisywał konstrukcji silnika Wankla. Dosyć na ten temat można znaleźć w literaturze i w internecie. Chcę tylko powiedzieć, że w międzyczasie przestało być problemem uszczelnienie trójkątnego tłoka i silnik ten jest z sukcesem dalej budowany.

Dankwart Eiermann, dawny konstruktor Wankla, jest jednym z tych którzy dalej wierzą w ten wynalazek. Chociaż mieszka (również) w pobliżu Lindau, prowadzi w Cottbus firmę "Wankel - Supertec", w której konstruowane i produkowane są nowoczesne silniki z krążącym tłokiem. Ich zalety są nie do przebicia: mały ciężar w stosunku do mocy, równy bezszmerowy bieg, niskie zużycie paliwa. Co więcej można sobie życzyć od silnika spalinowego? I jeszcze jedna różnica w stosunku do silnika z tradycyjnym tłokiem: może być napędzany wodorem!

Zauważa się w świecie pewien comeback silnika Wankla. Mazda ma swój "Renesis" w typie RX - 8, który jest pięknym, wysokiej mocy samochodem sportowym. Natomiast firma Diamond Aircraft sprzedaje z dużym sukcesem silniki Wankla do lekkich samolotów.

Mimo wszystko wydaje mi się, że konstrukcję przespano. Silnik spalinowy jest obecnie w odwrocie. Trend, spowodowany zanieczyszczeniem środowiska i cenami paliw, idzie w kierunku innych napędów, np. elektrycznego czy ogniw paliwowych. Szkoda, silnik Wankla jest przecież ciekawą, lekką i paliwooszczędną konstrukcją. A może jeszcze o nim szerzej usłyszymy?

Obowiązkiem moim jest również nadmienić, że najwięcej pamiątek po Felixie Wanklu, zgromadzone jest w Muzeum Pracy i Techniki w Mannheim, gdzie przeniesiono je z jego domu w Lindau. Natomiast ostatni, nowiutki egzemplarz samochodu RO 80, który zszedł z taśmy w 1977 roku, przekazany został do Muzeum Techniki w Monachium, gdzie można go do dziś podziwiać. Dla ścisłości: Wankel urodził się 2 sierpnia 1902 roku w Lahr, a zmarł 9 pazdziernika 1988 w Heidelbergu.

I na zakończenie jeszcze coś. Trzeciego października, w ramach corocznego, ogólno-niemieckiego rajdu samochodów NSU RO 80, kilkanaście z nich zrobiło pauzę we Friedrichshafen. Nie przepuściłem naturalnie okazji do porobienia zdjęć, z których kilka zamieszczam. Każdy z tych oldtimerów jest doskonale utrzymany i na inny (przeważnie) pastelowy kolor polakierowany.

Tych, których interesuje budowa i zasada pracy silnika z krążącym tłokiem odsyłam na stronę www.mazda.com , jest świetna.