Jego los związany był ze spółką handlową założoną 27 kwietnia 1848 roku pod nazwą "An­drzej hrabia Zamoyski i Spółka", a konkretne powiązanie z zeglugą miał Główny Zarząd Żeglugi Parowej. W 1871 roku przepro­wadzono farmalną likwidację Spółki. Część ta­baru sprzedano armatorom rosyjskim, pozostałe 3 parawce i 20 gabar zakupił na zasadach publicz­nego przetargu za sumę 55 tysięcy rubli Fajans.



Tekst tego artykułu powstaje w roku, w którym obchodzimy okrągłą rocznice pamiętnego marca 1968 roku. Po protestach akademickiej młodzieży wywołanych zdjęciem ze scen "Dziadów" Dejmka z porywającą rolą Gustawa Holoubka (zmarł w trakcie obchodów tej rocznicy w marcu 2008 r) komunistyczne władze uznały, ze inspiratorami zamieszek były "koła syjonistyczne". Wielu obywateli polskich pochodzenia żydowskiego otrzymało "one way ticket" zmuszający ich do wyjazdu z kraju i pozbawiający polskiego obywatelstwa. Proszę nie posądzać mnie jednak o koniunkturalizm jeśli stwierdzę, ze w losy naszej Ojczyzny wplecione były tak mocno losy wielu nacji - w tym Żydów - że nie sposób naszej historii rozpatrywać bez ich udziału. Nie inaczej jest w naszej żeglugowej rzeczywistości. Wybitną postacią, która wywarła trwałe piętno na historii rozwoju żeglugi w Polsce jest Maurycy Fajans.

Jego los związany był ze spółką handlową założoną 27 kwietnia 1848 roku pod nazwą "An­drzej hrabia Zamoyski i Spółka", a konkretne powiązanie z żeglugą miał Główny Zarząd Żeglugi Parowej. Kiedy na życzenie społeczeństwa rozszerzono regularne rejsy parowców pasażerskich na trasę Warszawa - Puławy, Spółka przeżywała pełnię rozkwitu. Wydawało się, że nic już nie zdoła za­hamować jej rozwoju. Stało się jednak inaczej. Powstanie styczniowe i represje popowstaniowe zachwiały podstawami ekonomicznymi przedsię­biorstwa. Rosły zobowiązania dłużnicze. Straty osiągnęły zawrotną sumę około miliona rubli. Główny administrator Spółki Andrzej Zamoyski, zmuszony względami politycznymi, opuścił kraj. Siłą rozpędu żegluga parowa Spółki działała jesz­cze do 1870 roku. Kierował nią od roku 1866 Maurycy Fajans. W 1871 roku przepro­wadzono formalną likwidację Spółki. Część ta­boru sprzedano armatorom rosyjskim, pozostałe 3 parowce i 20 gabar zakupił na zasadach publicz­nego przetargu za sumę 55 tysięcy rubli Fajans.

Trzy parowce: Wisła, Sandomierz i Narew da­ły początek "Towarzystwu Żeglugi Parowej M. Fajansa", które dzięki zaprowadzeniu spręży­stej administracji rozrosło się i aż do I wojny światowej utrzymało prymat wśród przewoźni­ków na rzekach Królestwa Polskiego. Zarząd Towarzystwa mieścił się w Warszawie przy ul. Trę­backiej 9. Do roku 1880 regularna żegluga pasa­żerska utrzymywana była tylko na trasie War­szawa - Płock, i to jednym statkiem. Z Warszawy wypływał on w poniedziałek, środę i piątek o godz. 8.00, do Płocka docierał około godz. 16.00-16.30. Rejsy powrotne odbywał we wtorki, czwartki i soboty. Niedziela zarezerwowana była na spacery po Wiśle w kierunku Jabłonny. Do­piero po upływie 10 lat działalności zdołał Fajans wznowić regularną żeglugę na odcinku Płock - ­Włocławek. Wkrótce rejsy te zostały zawieszone ze względu na konkurencyjną działalność nadwi­ślańskiej kolei żelaznej, oferującej transport szyb­szy i tańszy.

Poniższa prezentacja złożona jest z fotografii nadesłanych przez kpt. ż.ś. kmdr Adama Reszkę, które opatrzył znamiennym cytatem:

"Były premier Jaroszewicz na zarzuty, że likwidacja (w odwecie za nieprzychylną opinię lokalizacji Huty Katowice) Centralnego Urzędu Gospodarki Wodnej zgubi żeglugę odpowiedział: "Gdyby żył stary Fajans, to by żegluga była". Niestety, my wiemy, że bez dróg wodnych żeglugi nie będzie."

. Na Cmentarzu Żydowskim przy Okopowej w Warszawie znajduje sie grobowiec rodziny Fajansów z bardzo sugestywnym motywem złożonym z charakterystycznych dla żeglugi atrybutów. Grób jest troszkę zaniedbany i naszym zdaniem powinno mu się przywrócić dawny wygląd lub chociaż uporządkować nieco.