Poniżej przedstawiam dane i losy pogłębiarki "Rekin". Nie jest to mam nadzieje jeszcze wersja ostateczna, gdyż wkrótce mam otrzymać materiały, które być może wniosą coś więcej do tych informacji.




"REKIN"

POPRZEDNIE NAZWY: ex. "KRÓLEWIEC"; ex "KŐNIGSBERG"; ex "LULUABOURG".
TYP STATKU: POGŁĘBIARKA PAROWA SAMOBIEŻNA TYLNOKOŁOWA
ROK BUDOWY: 1939 przebudowa 1942-1949
STOCZNIA: Holandia ; przebudowa Weichselwerft Helmut Wulff- Schiffbau, Maschinenbau,Rohrleitunsbau, Schulitz bei Bromberg [ 1942-1945]; Stocznia Rzeczna w Płocku [1946-1949]
NR. BUD.

DANE TECHNICZNE:
1940
długość całkowita: 38,90 m; szerokość: 8,00 m; zanurzenie: 1,10 m.
1953
długość całkowita: 47,85 m; długość m.p.: 46,20 m; szerokość na wręgach: 8,00 m; szerokość całkowita: 8,95 m; wysokość burt: 1,55 m; wysokość statku: 4,57 m; zanurzenie: 0,90 m.; nośność: 368 t.
SILNIKI GŁÓWNE:
do napędu własnego
1 maszyna parowa potrójnego rozprężania 3 cylindrowa prod.: nieznanej o mocy 260 KM
do napędu urządzeń ssących
1 maszyna parowa podwójnego rozprężania 2 cylindrowa prod.: nieznanej o mocy 200 KM
KOTŁY PAROWE:
2 kotły parowe o ciśnieniu 16 atm.
INNE DANE:
materiał budowy: dno: stal; burt: stal; pokład: stal
kadłub nitowany o poprzecznym systemie wiązań.
napęd: dwa tylne koła napędowe; prędkość nieznana: załoga: 14 osób.
PORT MACIERZYSTY:
Puławy
ARMATOR:
Rejon Dróg Wodnych, Puławy.
NUMERY REJESTRACYJNE:
188 [RDW. Warszawa]; 452 [RDW. Płock]
RYS HISTORYCZNY

W 1939 roku rząd belgijski zlecił stoczniom holenderskim budowę serii holowników o napędzie tylnokołowym i śrubowym. Przeznaczone one były na rzekę Kongo płynącą między innymi w belgijskiej koloni w Afryce a mianowicie Kongu Belgijskim. Były to statki o niskiej burcie gdzie kotłownia i maszynownia znajdowały się na pokładzie. Kocioł opalany był drewnem, które załogi miały uzupełniać na bieżąco wycinając nadbrzeżne lasy. Kiedy w maju 1940 roku hitlerowskie Niemcy zaatakowały Holandię i Belgię prawie ukończone statki wpadły w ich ręce. Kadłuby tych jednostek sprowadzono w 1941 roku do Szczecina [Stettin] gdzie w tamtejszej stoczni Stettiner Oderwerke A.G., wstawiono im maszyny parowe oraz kotły przystosowane do opalania węglem. Znanych jest 7 nazw, jakie one nosiły: ABLASSERDAM, DELFIZIJL, LULUABOURG, SATURNUS, ST. WILLIBROD, VENUS i BUMBA. W służbie niemieckiej otrzymały one następujące nazwy: ABLASSERDAM na WISMAR; DELFIZIJL na MEMEL; SATURNUS na KIEL, ST. WILLIBROD na BREMEN, VENUS na DORTMUND, LULUABOURG na KŐNIGSBERG. W 1942 roku pięć statków trafiło do Reichskommisariat Ostland-See und Schiffahrtdirektion a ten z kolei przekazał je do eksploatacji Binneschiffahrt Lettland G.m.b.H. w Rydze. Natomiast "KŐNIGSBERG" trafił na Wisłę. W 1942 roku skierowano holownik do stoczni Weichselwerft Helmut Wulff -Schiffbau, Maschinenbau,Rohrleitunsbau, Schulitz bei Bromberg [dz. Solec Kujawski] gdzie postanowiono przebudować go na pogłębiarkę do przeprowadzania zestawów holowniczych przez tzw. przemiały. Pracami przebudowy kierował inż. Ludwig Kort z Hannoweru, konstruktor tzw. dyszy Korta czyli śruby napędowej pracującej w właśnie w dyszy mającej kształt pierścienia. Rozwiązanie takie jest stosowane w celu polepszenia warunków pracy śruby napędowej i zwiększenia jej sprawności. W tym celu kadłub holownika podłużono a w części dziobowej zamontowano specjalne tunele na linii jego zanurzenia, w których zamontowano śruby. Dodatkowa maszyna parowa służąca do zasilania urządzeń ssących umieszczona była w części dziobowej. Pogłębiarka mogła zasysać rumowisko miękkie Nadawała się wyłącznie do likwidacji miękkich przemiałów piaskowych, z wyłączeniem grzęp i raf kamiennych. Zasysała wodę z piaskiem do głębokości 2 m i urobek odkładała dwiema prowadnicami poza burty na boki, kopiąc dwudziestometrową rynnę. Ponieważ było to rozwiązanie prototypowe sprawy jej budowy posuwały się powoli. Pod koniec stycznia 1945 roku miasto i stocznię zajęły wojska radzieckie 1.. Po przekazaniu jej władzom polskim w marcu 1945 roku otrzymała ona nazwę Państwowa Stocznia w Solcu Kujawskim. Między innymi Polacy przejęli szereg jednostek pływających a wśród nich ukończoną w 70 % pogłębiarkę "Königsberg", którą przemianowano nieoficjalnie na "KRÓLEWIEC". W 1946 roku "Królewiec" już o własnych siłach odpłynął do Państwowej Stoczni w Płocku gdzie kontynuowano prace na jej dokończeniem pod kierownictwem inż. Cz. Śladkowskiego. Ostatecznie jednostkę ukończono w 1949 roku nadając jej nazwę "REKIN". Po serii prób przekazano ją do Państwowego Zarządu Wodnego w Warszawie. W 1952 roku po reorganizacji administracji wodnej w Rejonie Dróg Wodnych w Warszawie. W 1955 roku "Rekin" doznał poważnej awarii maszyn i został wyłączony z ruchu. Po decyzji komisji skierowano go do Płockiej Stoczni Rzecznej w Płocku gdzie został poddany remontowi, który ukończono w 1957 roku. Przydzielony do RDW. Płock trafił tam w 1958 roku gdzie klasyfikowany był, jako pług parowy do pogłębiania nurtu. Jednakże już 12 grudnia 1958 roku przekazany zostaje do RDW, Puławy 2. Tam pływa do 1964 roku, wycofana na skutek awarii 27 maja. Niestety nieznana jest data złomowania.3

1. Według niepotwierdzonych informacji Niemcy planowali nazwać ją "HAI", co w tłumaczeniu na język polski oznacza "REKIN". Za Adamem Reszką z Warszawy jednak brak jest na to
dokumentów.
2. Pismo Rejonu Dróg Wodnych w Płocku z 29.12.1958 r. o sygnaturze TA-031262/52/58 o przekazaniu "Rekina" do Puław. Pogłębiarkę wykreślono z rejestru w Płocku 8 stycznia 1959 r. r.
3.M.A. Michalski w swej książce- Statki parowe na polskich wodach śródlądowych tom II- str.92 podaje datę wycofania 1959 rok, co nie jest zgodne z prawdą gdyż w tym roku "Rekin" trafił do RDW w Puławach i trudno, aby został tam zaraz wycofany. Natomiast A. Reszka w artykule-Prądówki, pogłębiarki, dźwigi- zamieszczonym na stronie www.zegluga-rzecz... podaje datę wycofania 1978 r. a złomowania 1985 roku. Być może po awarii w 1964 roku powróciła do pracy. Jednak wycofanie jej w 1978 roku sprawiłoby, że była by ona ostatnią jednostką parową wycofaną z eksploatacji. Do tej pory był nią holownik parowy "Malbork" wycofany w 1976 roku.

Opracował: Waldemar Danielewicz Gdańsk 14 luty 2010 r.

Źródła:
Archiwum Państwowe w Gdańsku, Toruniu i Płocku
Rejestry Rejonów Dróg Wodnych w Warszawie i Płocku.
M. A. Michalski-Statki parowe na polskich wodach śródlądowych tom II- Wrocław 2009 r.
A. Reszka - Prądówki, pogłębiarki, dźwigi- zamieszczonym na stronie www.zegluga-rzecz...