Na stronie 120 swojej książki "Statki parowe na polskich wodach śródlądowych- bocznokołowce tom I"
Pan M. Michalski opisuje statek "Gotthilf Hagen" i tu jak w większości innych opisów statków jest pewne przeinaczenie życiorysu statku. Autor pisze że statek ten w 1920 roku trafił do Ludwika Szymańskiego z Torunia. Tak naprawdę to trudno ustalić dokładną datę gdyż zachowane dokumenty są sprzeczne co wyjaśniam poniżej. Nieprawdą jest też że został odsprzedany w 1934 zachowany akt notarialny umowy kupna-sprzedaży datowany jest na maj 1931 roku. Umowę ze strony Spółdzielni Wisła podpisali prezesi Ludwik Lisiński i Albert Greiser. Druga sprawa to błędna informacja że statek od 1920 roku pływał na linii Toruń-Gdańsk. Otóż linię tą uruchomił Szymański w kwietniu 1927 roku, w toruńskiej prasie i nie tylko ukazało się z tej okazji specjalne ogłoszenie. Trasa ta została zlikwidowana w 1930 roku na skutek trudności stawianych przez Senat Gdański. W swej korespondencji z M. Michalskim rzeczywiście błędnie podałem że statek ten wydobyto w 1940 roku ale moja wiedza w tym okresie była nie pełna.
A oto udokumentowane losy na podstawie zachowanych archiwaliów.

"SPÓŁDZIELNIA WISŁA"

POPRZEDNIE NAZWY: ex "TRYTON"; ex "GOTTHILF HAGEN"
TYP STATKU: STATEK HOLOWNICZY PAROWY BOCZNOKOŁOWY
ROK BUDOWY: 1886
STOCZNIA: J.W. Klawitter Werft, Danzig. [Niemcy] NR. BUD.: 127.

DANE TECHNICZNE:
1886:
długość całkowita: 43,15 m; długość na linii wodnej: 42,00 m; szerokość: 5,50 m; szerokość całkowita: 9,90 m ; zanurzenie: 0,63 m.;
1927
długość całkowita: 43,26 m; długość na linii wodnej: 41,73 m; szerokość: 5,54 m; szerokość całkowita: 9,98 m; wysokość burt: 1,65 m; wysokość statku:5,65 m; zanurzenie: 0,587 m; zanurzenie pełne: 1,027 m.; nośność: 58 t.
SILNIKI GŁÓWNE:
1 maszyna parowa stojąca; dwucylindrowa podwójnego rozprężania prod.:J.W. Klawitter, Danzig; 1886 rok; moc: 150 KM; ilość obrotów: 41/min.
KOTŁY PAROWE:
1 kocioł parowy płomieniówkowy produkcji: J.W. Klawitter, Danzig; 1886 rok ciśnienie: 10 atm.
1915
1 kocioł parowy dwupłomieniówkowy produkcji: Union Gisserei, Königsberg; 1915 r. ciśnienie: 7,5 atm.; pow. grzewcza: 74 m2
INNE DANE:
materiał budowy: dno: stal; burt: stal; pokład: drewno.
kadłub nitowany o poprzecznym systemie wiązań.
napęd: 2 boczne koła łopatkowe; prędkość holownicza: 15 km/h.; prędkość statku pustego: 18,5 km/h; załoga: 7 osób.; pasażerów w latach 1922-1928: 900 osób; od 1929: 700 osób; uciąg: 300 t; ładownia 81 m2; ilość ładunku, jaką statek może holować z prądem: 2000 t; pod prąd: 1200 t.
PORT MACIERZYSTY:
Toruń
ARMATOR:
Spółdzielnia Transportowa i Oszczędnościowa "Wisła" G.m.b.H., Danzig.
NUMERY REJESTRACYJNE:
150 [BSR, Danzig] 211 [PZW, Toruń]
RYS HISTORYCZNY

Zbudowany w gdańskiej stoczni Klawittera, jako rządowy statek objazdowy na rz. Wisłę dla Königlische Preussische Staat Weichselverwaltung, Danzig-Krakau. [Gdańsk-Krakowiec], koszt budowy wyniósł 65.500 RM. Nazwany "GOTTHILF HAGEN" służył do inspekcji i objazdów rzeki Wisły. Wiadomo że pływał od Gdańska do granicy niemiecko-rosyjskiej pod Silnem [Shilno]. W latach 1905-1910 kapitanem statku był Otto Glogowski. Statek posiadał salon dziobowy, który służył, jako messa i biuro dla inspektorów administracji wodnej. Znany jest też skład załogi z lat 1911-1913. Ponieważ statek wykorzystywany był całodobowo posiadał dwuzmianową załogę. A o to jej skład: kapitanowie Deleske Hans i Kaschewski Franz; maszyniści Paninski Gustav i Krause Albert; sternicy Hansen Albert i Stanke Friedrich; marynarze Hildebrand Gustav, Heike Franz, Siederbidel August i Benschultz Julius; palacze Paniski Konrad i Hoffmann Gustav. Nie bardzo jasny jest los statku po roku 1920. Mianowicie po zakończonej wojnie w 1918 roku "Gotthilf Hagen" został w Gdańsku. Tam w 1921 roku przejęła go Rada Portu i Dróg Wodnych Wolnego Miasta Gdańska. Podlegał pod Maschinenbauamt Danzig-Krakau. Jednak dokumenty policji niemieckiej informują o tym, że w maju 1921 roku statek został sprzedany do Torunia. Innym pismem z marca 1922 roku Międzysojusznicza Komisja Rozdzielcza nakazała Radzie Portu wydać statek Polsce, co jednak nie zostało wykonane gdyż w 1925 roku w kwietniu pismem do Rady Portu Polska domagała się przekazania statku a sam statek figuruje w spisie jednostek Rady Portu. Więc nie wiadomo, kiedy tak naprawdę statek trafia do toruńskiego armatora Żegluga Parowa na Wiśle-Ludwik Szymański gdzie zmienia nazwę na "TRYTON". W dniu 7 maja 1927 roku armator ogłasza w prasie, że posiada salonowy statek "Tryton" na 700 osób. Statek posiada kajuty, bufet, radio i jest całkowicie oświetlony elektrycznie. Ogłoszenie ukazało się w związku z uruchomieniem przez L. Szymańskiego stałego połączenia na trasie Toruń-Gdańsk. Obsługiwały je dwa statki opisywany "Tryton" i "Maks Nordau". Wspomniane parowce odpływały z Torunia w każdy wtorek i piątek o godz. 05:00 a przypływały do grodu nad Motławą o godz. 20:00. W 1931 roku L. Szymański odsprzedał statek firmie Spółdzielnia Transportowa i Oszczędnościowa "Wisła" G.m.b.H. w Gdańsku. Centrala firmy mieściła się w Gdańsku a Oddziały w Warszawie i Gdyni. Ponadto posiadała Agentury w Grudziądzu, Bydgoszczy, Toruniu i Włocławku. Po przystosowaniu do roli holownika dawny "Tryton" zmienił nazwę na "SPÓŁDZIELNIA WISŁA". Jego kadłub jak i pozostałych statków tego armatora malowany był na zielono. We wrześniu 1939 roku "Spółdzielnia Wisła" została zatopiona przez samoloty hitlerowskiej Luftwaffe w 694, 8 km rzeki Wisły nieopodal Bobrownik. Wrak statku leży tam do dnia dzisiejszego.

OPRACOWAŁ: Waldemar Danielewicz Gdańsk 8 października 2009 r.
przedruk za podaniem źródła.