Na stronie 182 książki autorstwa Marka Michalskiego- "Statki parowe na polskich wodach śródlądowych- Bocznokołowce tom I. wydanej przez Fundację Otwartego Muzeum Techniki we Wrocławiu w 2009 roku autor opisuje holownik parowy "FARYS". Nie było by w tym opisie nic specjalnego gdyby nie zawarte tam nie prawdziwe informacje.

- MARCH TONI - RADZIWIAK - PUŁASKI - FARYS

holownik parowy, zbudowany w 1885 roku. nie znana stocznia; L=23,40 m; B=3,40/5,00 m; T=0,65 m.
maszyna parowa dwustopniowego rozprężania 25 KM; kocioł parowy - brak informacji.

Przebieg służby

1885-190x MARCH TONI - Julius Rosenthal, Bromberg.
190x-1910 RADZIWIAK - A. Wochartz,Płock.
1911-1918 RADZIWIAK - Stanisław Górnicki, Płock.
1919-1921 PUŁASKI - Polska Żegluga Państwowa, Warszawa.
1922-192x PUŁASKI - S. i J., Górniccy, Płock.
192x-1937 FARYS - Szymon Rymar, Dawigródek.
1937- 1939 FARYS - S. i J. Górniccy, Płock.
dalszy los statku nie znany.

Jako źródła autor przywołuje:
1. Arkuszewski W.: Wiślane statki pasażerskie XIX/XX w. Ossolineum, Gdańsk 1973
2. korespondencję ze mną na publikowanie, której zresztą nie wyrażałem zgody.
3. korespondencję z E. Delkowskim.
4. Reedereien und ichre Schiffe 1829-1945 [fragment niezidentyfikowanego wydawnictwa] autor nie podaje ani autora ani wydawcy, pisząc jedynie że korzystał tylko z fragmentu. Ale przeglądając książkę odnosi się ze to nie fragment a całość. Pytanie kto wydał i kiedy i czy to istnieje. Może ktoś wie więcej.
5. Danielewicz Waldemar - Lloyd Bydgoski S.A., Morza Statki i Okręty 1997 Nr 1. s.82-84. - w swoim artykule nic nie wspominam o opisywanym statku, więc przytaczanie tego źródła jest nie potrzebne.
6. Stan floty pod zarządem Sekcji Eksploatacji Dróg Wodnych przy Ministerstwie Robót Publicznych w 1919 r. - autor zapomniał podać że wydrukowano to w czasopiśmie Bandera Polska. a może nie wie.
7. Spis statków śródlądowych 1936 - tu też brak informacji jaki spis ?.

Dalej autor pisze - Pisownię nazwiska Wochartz autor powtarza za Arkuszewskim [1], w innych dokumentach nazwisko to ma odmienną pisownię. [ale autor nie podaje jaką przyp. W.D.]. Arkuszewski pisze, że RADZIWIAK był wykorzystywany w ruchu wycieczkowym w rejonie Warszawy. Autor ten [W. Arkuszewski - przyp. W.D.] podaje także miejsce budowy statku - Gdańsk, bez określania stoczni.
Stan floty 1919 roku wymienia [6]jako dotychczasowego armatora rząd rosyjski, a nie Górnickiego.
Na szczęście zabrakło tu ulubionego a zupełnie bezsensownego podsumowania i to cieszy.
I na tej podstawie M. Michalski [b]ułożył[/b] sobie życiorys statku.
Owszem W. Arkuszewski podaje na stronie 98 swej pracy że holownik"RADZIWIAK"; został zbudowany w 1885 roku w Gdańsku. Nie określą ani rodzaju pędnika ani też mocy maszyny parowej. Jako armatorów wymienia A. Wochartza i Jaworskiego przy tym ostatnim stawia znak zapytania. Siedzibą armatora jest Włocławek. W uwagach podaje że jego dawna nazwa to "MARCH TONI". Dalej źródło numer 6. podaje że dawny "Radziwiak" nazywa się teraz "PUŁAWSKI"[ pisownia ta obowiązywała do 1925 r. - przyp. W.D.] podaje moc maszyny parowej na 15 KM i moc uciągową 100 t. Wymienia że statek przed rokiem 1914 był własnością rządu rosyjskiego co autor przytacza a miejscem postoju Płock. Wspomniany już spis [7] podaje dane statku "FARYS" ale także podaje że właścicielem statku jest Szymon Rymar a port postoju Dawigródek. Podaje też inne dane ale one tu są nie istotne. Chciałbym teraz po raz kolejny ujawnić nierzetelność autora. Ale po kolei. Nigdy nie zbudowano statku o nazwie "MARCH TONI". Jego armatorem nie mógł być Julius Rosentchal, który zakończył swą działalność w 1868 roku. Jak więc mógł być armatorem tego statku, może M. Michalski wie lepiej. Druga sprawa poprawność pisowni pisanej cyrylicą nie spalczając to
RATSCHIWJAK. Trzecia rzecz to statek ten był tylnokołowcem a nie bocznokołowcem. Poniżej zamieszczam historię statku "RADZIWIAK" opartą na dokumentach archiwalnych.


"PUŁASKI"

POPRZEDNIE NAZWY: ex,; ex "PUŁASKI"; ex "PUŁAWSKI"; ex "RADZIWIAK"; ex "MARIE UND TONI".
TYP STATKU: HOLOWNIK PAROWY ŚRUBOWY
ROK BUDOWY: 1873
STOCZNIA: F. Schichau, Werft, Elbing. [Niemcy]
NR. BUD.: 58

DANE TECHNICZNE:
długość całkowita: 23,40 m; długość m.p.: 22,80 m; szerokość na wręgach: 2,90 m; szerokość całkowita: 3,40 m; wysokość burt: 1,10 m; wysokość statku: 3,30 m; zanurzenie: 0,65 m.
SILNIKI GŁÓWNE:
1 maszyna parowa podwójnego rozprężania prod.: F.Schichau, Elbing o mocy 25 KM.
KOCIOŁ PAROWY
1 kocioł parowy płomieniówkowy; producent nieznany; ciśnienie 7 atm.
INNE DANE:
materiał budowy: dno: stal; burt: stal; pokład: drewno.
kadłub nitowany o poprzecznym systemie wiązań.
napęd: 1 śruba; załoga: 4 osoby; prędkość około 12 km/godz.
PORT MACIERZYSTY:
Puławy
ARMATOR:
Okręgowy Zarząd Wodny w Puławach.
NUMERY REJESTRACYJNE:
12 [MPS] 2 [PZW.Puławy]; 4 [RDW. Puławy]
RYS HISTORYCZNY

Zbudowany jako holownik tylnokołowy dla firmy Berliner Ziegelei A.G., Berlin. Pływał pod nazwą "MARIE UND TONI". W 1885 roku zakupiony przez A. Wohartza i S. Jaworskiego z Włocławka. Pływał bez zmiany nazwy. Około 1890 roku holownik nabył Józef Górnicki z Płocka zmieniając nazwę na "RADZIWIAK". Pływał on na trasie Warszawa - Nieszawa. Przed rokiem 1914 stał się własnością rządu i rosyjskiego i był używany przez administrację wodną. Po zajęciu w 1915 r. terenów tzw. Kongresówki przez Niemców wpadł w ich ręce. Rok póżniej został w Modlinie przebudowany na śrubowiec. W listopadzie 1918 roku przejęty przez Sekcję Eksploatacji Dróg Wodnych początkowo przy Ministerstwie Komunikacji a od 1919 roku przy Ministerstwie Robót Publicznych w Warszawie. Nazwany błędnie "PUŁAWSKI" został przejęty przez Dyrekcję Dróg Wodnych w Warszawie. Od 1923 roku przekazany Zarządowi Rzeki Wisły w Puławach, w 1925 roku zmieniono nazwę na "PUŁASKI". Po kolejnej reorganizacji administracji wodnej w Państwowym Zarządzie Wodnym w Puławach. Podczas okupacji hitlerowskiej w latach 1939-1944 roku w Weichselstrombauverwaltung w Puławach, niestety nazwa nie jest znana. Zatopiony w sierpniu 1944 roku koło Rogowa nad Wisłą. Wydobyty w 1946 roku został wyremontowany, powrócił do nazwy "PUŁASKI". Od 1951 roku w Rejonie Dróg Wodnych w Puławach. W 1957 roku wymieniono kocioł parowy. W 1963 roku trafił do Okręgowego Zarządu Wodnego w Puławach. Wycofany w 1966 roku został złomowany w 1970 r. Warto nadmienić że w latach 1932-1958 jego kapitanem był Franciszek Mróz.

OPRACOWAŁ: Waldemar Danielewicz Gdańsk 11 listopada 2008.
przedruk za podaniem źródła i autora.


a co"FARYSEM"; znajdziecie Państwo poniżej.


"FARYS"

POPRZEDNIE NAZWY:
TYP STATKU: STATEK TOWAROWO-PASAŻERSKI BOCZNOKOŁOWY
ROK BUDOWY: 1893
STOCZNIA: H. Merten, Danzig. [Niemcy]
NR. BUD.:

DANE TECHNICZNE:
długość całkowita: 23,55 m; długość m.p.: 22,50 m; szerokość na wręgach: 3,20 m; szerokość całkowita: 5,92 m; wysokość burt: 2,00 m; wysokość statku: 3,03 m; zanurzenie: 0,60/0,80 m.
SILNIKI GŁÓWNE:
1 maszyna parowa podwójnego rozprężania prod.: F.Schichau, Elbing z 1893 roku o mocy 60 KM umiejscowiona na kotle.
KOCIOŁ PAROWY
1 kocioł parowy płomieniówkowy prod. F. Schichau, Elbing z roku 1893; ciśnienie: 8 atm.
INNE DANE:
materiał budowy: dno: stal; burt: stal; pokład: drewno.
kadłub nitowany o poprzecznym systemie wiązań.
napęd: boczne koła łopatkowe; załoga: 4 osoby; prędkość z prądem 20 km/godz; pod prąd: 6 km/godz. Pasażerów 100 osób stojących + 50 miejsc leżących [1933 r]; uciąg 20 t; ładowność 6 t; pasażerów: 27 +13 [1935]
PORT MACIERZYSTY:
Płock
ARMATOR:
Stanisław i Jerzy Górniccy, Płock.
NUMERY REJESTRACYJNE:
1018 [ PZW., Pińsk ] 931 [PZW, Toruń]; 111 [PZW, Warszawa]
RYS HISTORYCZNY

Pierwsze udokumentowane wzmianki o tym statku pochodzą z 1933 roku kiedy do Szymon Rymarz z Dawigródka rejestruje statek "FARYS" w Toruniu. Przedtem portem macierzystym statku był Dawigródek na Polesiu. Statek pływał z Torunia do Płocka. W 1937 roku statek został wyrejestrowany z powodu sprzedaży Stanisławowi i Jerzemu Górnickim z Płocka. Dalsze losy po roku 1939 nie znane.

OPRACOWAŁ: Waldemar Danielewicz Gdańsk 06 września 2009.
przedruk za podaniem źródła i autora.